Wydarzenie z pogranicza kultury i ekologii (21-22.11.2024 r.)
Konferencję CSE Światowid pt. „Ekologizacja kultury – o ekologicznych praktykach w instytucjach kultury” (21-22.11.2024 r.) otworzyła wicedyrektor instytucji Magdalena Czarnecka – Kaptur. Projekt zrealizowano z Krajowego Planu Odbudowy w celu prezentacji najciekawszych ekologicznych inicjatyw instytucji kultury oraz możliwości aktywizacji społeczeństwa za pośrednictwem sektora kultury i sztuki.
Podczas konferencji wygłoszono 3 niezwykle interesujące wykłady, które podsumowano debatą z udziałem prelegentów oraz przedstawicieli Urzędu Miejskiego w Elblągu.
Wykład utytułowanej ekolożki w Polsce Joanny Tabaka pt. Zielone instytucje kultury – dobre praktyki” w sposób kompleksowy przedstawił zarówno przykłady zrealizowanych projektów, jak również potencjał i skalę wpływu instytucji kulturalnych na społeczeństwo. Już w latach 90-tych tematyka ekologii była poruszana, jednak tylko w ramach obszarów takich jak dziura ozonowa, czy kwaśne deszcze. Regulacje prawne i praktyka społeczeństw nakazująca redukcję używania areozoli wpłynęła, że sytuacja na świecie się poprawiła. Prelegentka poruszyła problemy kosztów produkcji odzieży i wynikających z tej produkcji emisji oraz złego wpływu na środowisko jako jednego z największych problemów na świecie polecając topowe lektury na ten temat.
Instytucje kultury jako instytucje dużego zaufania publicznego powinny odgrywać ważną w edukacji ekologicznej, ponieważ mają szerokie spektrum wpływu lokalną społeczność. W Polsce istnieje 15306 instytucji kultury oddziałujących na wiele grup społecznych, które współpracują, zależą od nich albo są odbiorcami oferty kulturalnej. Wg prelegentki optymalną definicją działań na rzecz klimatu są działania na rzecz redukcji emisji, przystosowanie się do zmian klimatycznych i budowanie sprawiedliwości klimatycznej lokalnie i globalnie. Także miejsca pracy stanowią ogromny potencjał edukacji ekologicznej. Za dwa, może trzy lata w szkołach prognozuje się wprowadzenie nowego przedmiotu dot. zrównoważonego rozwoju.
Joanna Tabaka zaprezentowała wiele przykładów dobrych praktyk jak Gdański Archipelag Kultury, Centrum Kultury Zamek w Poznaniu i wiele innych jak w załączonym fotoreportażu.
Człowiek jest istotą społeczną, dlatego lubi się porównywać i widzieć efekty swoich działań, dlatego według prelegentki powinno się robić w swojej instytucji wewnętrzne audyty oraz porównywać sytuację przed i po wdrożeniu jakiegoś projektu.
Podczas wykładu poruszono temat greenwashingu, czyli manipulacji polegającej na przedstawieniu nieekologicznego produktu lub praktyki jako przyjaznego środowisku. Zdaniem Joanny Tabaka produkcja nietrwałych lasów w słoiku, murale malowane toksycznymi farbami, produkcja koszulek promujących Gretę Tunberg, czy ekopasieki to złe praktyki.
W trakcie prelekcji słuchacze dowiedzieli się również jak ważna jest walka z betonozą w miastach, a także jak ważne znaczenie dla zdrowia człowieka ma wypoczynek.
W podsumowaniu prelegentka dała ważną radę dot. jakości kampanii edukacyjnych, aby w trakcie realizacji różnych praktyk i wdrażania projektów ekologicznych nie potępiać i nie stygmatyzować ludzi, nie zawstydzać, ale działać poprzez zachęcanie i dawanie przykładu.
Dr Kacper Jakubowski w trakcie kolejnego wykładu pt. „Przez sztukę do natury: przestrzenie instytucji i wokół instytucji jako pole rozmaitych działań proekologicznych. O czwartej przyrodzie, „zadziczaniu”, sukcesji natury i budowaniu odporności w instytucjach kultury” podzielił się swoją pasją dla naturalnej zieleni pojawiającej się w miejscach nieoczywistych.
Wykładowca przybliżył pojęcie czwartej przyrody, która oznacza niezaplanowane, samoistne zachwaszczenie w miejscach nieoczywistych oraz zjawisko migracji roślinności. Zjawisko czwartej przyrody jest nowym objawieniem w polityce zazielenienia miast oraz współpracy z deweloperami. Autor w gatunkach tzw. ruderalnych roślin (powstających na ruderach, na zgliszczach, terenach zdegradowanych) dostrzega piękno i odporność na najtrudniejsze warunki. Podczas audytu elbląskiej placówki kulturalnej Galerii EL odkrywa na jej terenie górską paproć, zachwyca się tunelem pokolejowym naturalnie zarośniętym i prezentuje przykład dwunastokrotnie nagrodzonego eksperymentu Kopca powojennego w Warszawie. Biodróże i mikrowyprawy mieszkańców po terenach roślinnych to wg niego także forma konsultacji społecznych. Historycznie związaną z Elblągiem rośliną jest chmiel.
Renaturyzacja nie polega na produkowaniu nowych ogrodów, lecz pielęgnacji i wspieraniu tej roślinności, która istnieje.
Ostatni wykład wygłosiła Krystyna Jędrzejewska-Szmek pt. „Instytucje kultury jako kustosze natury: Jak galerie, szkoły i instytucje publiczne wspierają ochronę przyrody”. Pasjonatka mokradeł z ogromną troską zaprezentowała miejsca zagrożone degradacją; zachęcała również organizacje i instytucje kultury do udzielania wsparcia społecznikom.
Konferencję zwieńczyła debata o sposobach włączania instytucji kultury w zielona politykę miast.
Kolejnego dnia odbyły się zajęcia praktyczne w formie spaceru pt. „Mozaika klimatyczna” oraz warsztaty recyklingowe z dekoracji doniczek oraz robienia kiełków.